Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các cấp chịu trách nhiệm về ô nhiễm môi trường

Phát biểu kết luận Hội nghị trực tuyến toàn quốc về bảo vệ môi trường hôm nay (24/8), bên cạnh bày tỏ sự lo ngại trước thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nêu các biện pháp “cứng rắn” để khắc phục vấn đề đã và đang ảnh hưởng lớn đến cuộc sống người dân.

Cho rằng bảo vệ môi trường không còn là vấn đề của tương lai mà là vấn đề hiện hữu, Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần chỉ đạo là huy động sức mạnh cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp, cộng đồng doanh nghiệp và người dân để tạo chuyển biến căn bản trong ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi ô nhiễm môi trường.

Còn một bộ phận cán bộ vô trách nhiệm, tiêu cực

Về nguyên nhân, có cả chủ quan và khách quan nhưng Thủ tướng cho rằng nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Một số quy định về môi trường thiếu khả thi, thiếu cụ thể, quy chuẩn còn bất cập, chế tài chưa đủ sức răn đe.

Bên cạnh đó, ý thức tôn trọng pháp luật về môi trường chưa nghiêm, nhiều doanh nghiệp thực hiện không nghiêm túc những quy định về môi trường. Bộ máy quản lý Nhà nước về môi trường chưa đồng bộ, thiếu thống nhất từ Trung ương đến địa phương, chưa theo kịp các diễn biến phức tạp của các vấn đề về môi trường. Cán bộ yếu và thiếu chuyên môn nghiệp vụ, nhất là các địa phương. Một bộ phận cán bộ môi trường vô trách nhiệm, còn tiêu cực.

Nguồn lực đầu tư cho bảo vệ môi trường còn hạn hẹp, phân bổ dàn trải, nhất là xã hội hóa nguồn lực còn chậm, thiếu cơ chế chính sách đột phá.

Thủ tướng lưu ý cấp ủy chính quyền ở nhiều địa phương chưa phát huy đúng vai trò, trách nhiệm về bảo vệ môi trường, còn phổ biến tình trạng chú trọng lợi ích kinh tế trước mắt, chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế, coi nhẹ bảo vệ môi trường. Việc phát hiện, xử lý các vụ việc ô nhiễm còn chậm, chủ yếu là qua báo chí và nhân dân.

“Vừa qua, chúng ta có tình trạng môi trường xấu bắt nguồn từ mô hình phát triển lấy tăng trưởng kinh tế làm trọng tâm dựa trên nền tảng công nghệ tiêu tốn năng lượng, lạm dụng quá mức tài nguyên, không gian môi trường. Thực sự chúng ta chưa lường hết yếu tố phức tạp về loại hình sản xuất, công nghệ sản xuất tiềm ẩn rủi ro, sự cố môi trường”, Thủ tướng nói.

Không thu hút đầu tư bằng mọi giá

Trên tinh thần đó, Thủ tướng nêu rõ một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu trong thời gian tới. Theo đó, bảo vệ môi trường phải được xác định là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân.

“Không thu hút đầu tư bằng mọi giá, chú trọng tiêu chí môi trường trong lựa chọn dự án đầu tư. Kiên quyết không vì tăng trưởng kinh tế mà đánh đổi môi trường. Không cho phép đầu tư các dự án, các loại hình sản xuất ô nhiễm môi trường, công nghệ sản xuất lạc hậu, nhất là dự án tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường ở các địa bàn nhạy cảm”, Thủ tướng nêu rõ.

Thứ hai, thực hiện nghiêm túc nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường. Các đồng chí Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các cấp chịu trách nhiệm về vấn đề môi trường trong phạm vi quản lý được giao. Chủ tịch UBND các cấp chịu trách nhiệm toàn diện về công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn. Chính phủ coi đây là nhiệm vụ cần tập trung, ưu tiên trong chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương. Ở đâu xảy ra môi trường ô nhiễm nặng, Chủ tịch UBND ở đó phải chịu trách nhiệm trước nhân dân, trước Chính phủ.

“Chúng ta đã nói về tình trạng bắn chỉ thiên mà không ai chịu trách nhiệm thì lần này các đồng chí phải phát hiện ra, chỉ rõ ai chịu trách nhiệm vấn đề này trên địa bàn, dự án ai cấp giấy phép để môi trường xấu như vậy, chủ trương, biện pháp khắc phục làm sao. Chứ chúng ta cứ nói mãi mà không ai chịu trách nhiệm”, Thủ tướng nêu rõ và nhấn mạnh tinh thần chủ động, không để “nóng đâu phủi đó”, chạy theo những vụ việc xảy ra rồi mới đi giải quyết.

Điều quan trọng là sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường từ việc xét duyệt, triển khai dự án và kiểm soát khi sự cố môi trường xảy ra. Đặc biệt phải làm rõ trách nhiệm cơ quan phê duyệt về vấn đề môi trường của dự án đầu tư. “Tôi hoan nghênh một số địa phương đã từ chối một số dự án gây ô nhiễm môi trường”, Thủ tướng nói.

Thủ tướng chỉ đạo Hội nghị trực tuyến toàn quốc về bảo vệ môi trường. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Sẽ xếp hạng các địa phương về bảo vệ môi trường

Bộ TN&MT phải chịu trách nhiệm tổng thể về kiểm tra giám sát thực thi luật pháp về bảo vệ môi trường. Bộ Công an, Bộ TN&MT, các cơ quan chức năng nghiên cứu, có đề xuất cụ thể các giải pháp để phát huy hiệu quả hoạt động của lực lượng cảnh sát môi trường.

Hằng năm, Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, các địa phương xây dựng kế hoạch tổng thể kiểm tra trên phạm vi toàn quốc, bảo đảm nghiêm túc nhưng không chồng chéo, gây phiền hà cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tăng cường huy động nguồn lực thu hút mạnh đầu tư cho bảo vệ môi trường, trong đó có vấn đề xã hội hóa mạnh mẽ nguồn lực.

Bộ TN&MT và Bộ Tài chính phối hợp xây dựng cơ chế thực hiện ký Quỹ bảo vệ môi trường trước khi dự án đi vào vận hành thử nghiệm đối với các dự án lớn có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao, tiềm ẩn rủi ro.

Các Bộ Tài chính, TN&MT, KH&ĐT, các cơ quan có chức năng đề xuất cơ chế đột phá thể chế hóa các chính sách để đi liền với thu hút đầu tư, cho phép doanh nghiệp được khai thác nguồn thu trực tiếp từ người dân theo nguyên tắc “gây ô nhiễm môi trường phải trả tiền”, người được hưởng lợi từ môi trường phải trả chi phí.

Rà soát, chấn chỉnh, tăng cường chất lượng, hiệu lực, hiệu quả các công cụ, biện pháp bảo vệ môi trường, phải có đánh giá tác động, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường cụ thể… Thủ tướng giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các tỉnh, rà soát quy hoạch xây dựng các khu xử lý, chôn lấp rác thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp, chất thải nguy hại tại các địa phương, các khu vực kinh tế trọng điểm nơi có dự án lớn.

Bộ NN&PTNT phải đưa ra tiêu chí môi trường cụ thể trong xét duyệt công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới. Bộ TN&MT nghiên cứu, tiến tới triển khai việc đánh giá, xếp hạng công tác bảo vệ môi trường các địa phương từ năm 2017.

Tăng cường quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ ban hành Quy chế ứng phó sự cố môi trường. Bộ Tư pháp, Bộ TN&MT tiến hành rà soát, đề xuất sửa đổi các quy định của các luật đã ban hành từ Luật Bảo vệ môi trường, đầu tư, xây dựng, khoa học công nghệ theo hướng đồng bộ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả bảo vệ môi trường.

Bộ Nội vụ, Bộ TN&MT tiến hành rà soát, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ quản lý, sắp xếp tổ chức bộ máy, tăng cường năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý môi trường các cấp.

Các Bộ Nội vụ, TN&MT, NN&PTNT sớm đề xuất việc thành lập Ủy ban ứng phó tình trạng khẩn cấp trên cơ sở tổ chức lại các cơ quan liên quan hiện có. Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương có chương trình thông tin tuyên truyền nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Lãnh đạo các địa phương phải quán triệt Nghị quyết 24 của Trung ương để có Nghị quyết chuyên đề ở địa phương mình.

Thủ tướng yêu cầu Bộ TN&MT tiếp thu ý kiến của các đại biểu, hoàn thiện dự thảo Chỉ thị về đẩy mạnh bảo vệ môi trường trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành vào đầu tuần tới.